Những nguyên tắc chế biến thực phẩm cho trẻ ăn dặm

Ăn dặm là cho trẻ ăn bổ sung các thức ăn khác ngoài sữa mẹ, bao gồm tinh bột, các loại vitamin từ rau, thịt, cá, trứng, hoa quả, sữa... Các loại thức ăn này chỉ có tác dụng bổ sung chất dinh dưỡng giúp trẻ phát triển một cách toàn diện chứ không thay thế được sữa mẹ. Trong quá trình ăn dặm, mẹ vẫn cần cho trẻ bú đầy đủ, tiến hành giảm lượng sữa và tăng lượng thức ăn dần theo độ tuổi của trẻ.

1. Ăn dặm đúng thời điểm

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo trẻ nên được cho ăn dặm từ khi được tròn 6 tháng tuổi, lý do là bởi từ 6 tháng tuổi trở đi, bé tăng trưởng mạnh mẽ, tốc độ tăng trưởng cao đồng nghĩa với nhu cầu dinh dưỡng cũng tăng lên. Sau 6 tháng, sữa mẹ bắt đầu loãng và ít dần đi, không đủ đáp ứng dinh dưỡng cho trẻ.

Tuy nhiên, với 1 số trường hợp mẹ cũng có thể cho bé ăn dặm từ 4 tháng tuổi. Việc cho bé ăn dặm khi nhỏ hơn 4 tháng có thể gây ra nhiều vấn đề như giảm lượng sữa mẹ, làm bé giảm sức đề kháng, tăng nguy cơ suy dinh dưỡng và ảnh hưởng nghiêm trọng đến quá trình phát triển.

Việc cho ăn dặm quá sớm cũng khiến bé dễ bị dị ứng thực phẩm do hệ tiêu hóa vẫn chưa hoàn thiện, đặc biệt là những bé có cơ địa nhạy cảm. Thận và dạ dày của bé sẽ dễ bị tổn thương do phải hoạt động quá mức trong khi lại chưa phát triển hoàn thiện.

2. Ăn theo trình từ: ít đến nhiều, lỏng đến đặc, ngọt đến mặn

Nhiều mẹ muốn con tăng cân nhanh, mau lớn nên cố gắng cho bé ăn dặm càng nhiều càng tốt tuy nhiên điều này hoàn toàn sai lầm. Bé cần được ăn một cách khoa học, cần ăn từ ít đến nhiều để giúp cho bộ máy tiêu hóa còn non nớt của bé không bị quá tải cũng như khả năng hấp thu chất dinh dưỡng được tốt hơn.

Lúc đầu mẹ có thể cho bé làm quen  bằng 1 đến 2 thìa bột loãng, sau đó tăng lên 1/3 bát nhỏ, rồi đến nửa bát… Việc này sẽ giúp bé có thời gian thích nghi và hấp thụ tốt nhất.

Tương tự dạ dày bé từ trước đến nay chỉ quen hấp thụ sữa vì vậy nếu cho ăn đặc ngay sẽ khiến bé không kịp thích nghi. Hãy cho bé ăn lỏng trước sau đó tăng dần độ đặc.

Ngoài ra, bé cần ăn theo trình tự từ vị ngọt đến vị mặn. Vì trong khoảng thời gian đầu đời, bé chỉ biết loại thức ăn duy nhất là sữa mẹ. Vì vậy thời gian này mẹ nên cho bé ăn các món có vị ngọt để bộ máy tiêu hóa của bé thích nghi dần như bột ngọt có vị sữa, bé sẽ dễ đón nhận món mới hơn nhờ có hương vị sữa quen thuộc. Sau đó, mẹ có thể chuyển sang các loại bột như thịt, cá…

3. Kết hợp đầy đủ 4 nhóm thực phẩm

Bữa ăn phải đủ 4 nhóm thực phẩm: tinh bột, chất béo, chất đạm, chất xơ và trái cây, bạn hãy cân đối đầy đủ các nhóm thực phẩm trên trong bữa ăn của bé. Với nhóm chất béo như váng sữa, bắt đầu từ 1 muỗng, rồi tăng lên 2 muỗng, 3 muỗng trong những lần sau.

• Nhóm chất bột đường (gạo, khoai, yến mạch…): Là nhóm thực phẩm cung cấp năng lượng hàng ngày cho bé. Các mẹ có thể  nghiền cháo, khoai cho bé làm quen với nhóm thực phẩm này, hoặc nấu bột yến mạch cho thêm phong phú bữa ăn của bé.
• Nhóm chất đạm: Chất đạm cung cấp các axit amin cần thiết thúc đẩy sự tăng trưởng và phục hồi của tế bào. Tuy nhiên mẹ không nên cho bé ăn quá nhiều đạm, vì sẽ gây hại đến hệ tiêu hóa còn non nớt của bé, nên cho bé ăn cả đạm động vật và đạm thực vật  để giúp bé phát triển khỏe mạnh.
• Nhóm rau củ và trái cây: Đây là nhóm giúp cung cấp vitamin và một số khoáng chất, chất xơ hỗ trợ cho hệ tiêu hóa của bé. Tuy nhiên, mẹ cần chú ý chế biến rau củ quả cho đúng cách như rửa rau dưới vòi nước, không dự trữ rau củ quá lâu… để không làm mất chất dinh dưỡng và ảnh hưởng đến sức khỏe của bé.
• Nhóm chất béo: Ngoài việc cung cấp năng lượng, chất béo còn là thành phần của màng tế bào và mô não, đóng vai trò quan trọng là dung môi giúp hòa tan các vitamin A,D,E,K…  và hấp thu vào cơ thể. Mẹ có thể trộn 1 thìa dầu ăn (dầu mè/dầu gấc/oliu) vào thức ăn của bé sau khi nấu chín, hoặc cho bé dùng thêm phô mai, bơ… để bổ sung chất béo đồng thời giúp bữa ăn của bé thêm ngon hơn, hợp khẩu vị của bé hơn.

4. Không ép con ăn

Việc ăn dặm phải dựa trên sự tự nguyện của bé. Khi mới làm quen một thực phẩm mới, nếu bé đã “tỏ thái độ” không muốn ăn, mẹ không nên ép bé ăn mà thay vào đó có thể cho bé bú nhiều hơn và sau đó có thể tập làm quen lại từ từ. Việc bị ép ăn sẽ khiến bé hình thành tâm lý tiêu cực với ăn uống, làm bé sợ hãi việc ăn dặm...

Những sai lầm thường gặp khi cho bé ăn dặm

• Không nêm thêm các loại gia vị mặn vào thức ăn của trẻ. Theo Viện Dinh dưỡng Quốc gia, thận của trẻ dưới 1 tuổicòn yếu, không thể bổ sung quá 1g muối mỗi ngày.
• Từ 1 tuổi trở lên, mẹ có thể nêm một chút muối hoặc mắm, chú ý nên nêm nhạt. Tốt nhất là tập cho trẻ ăn nhạt từ nhỏ để đảm bảo sức khỏe về sau.
• Chỉ cho trẻ ăn cháo với nước thịt, nước hầm xương: Nên thay đổi các loại thực phẩm giàu đạm thường xuyên, băm nhỏ thịt cá vào trong cháo để bữa ăn của trẻ đa dạng và lạ miệng hơn.
• Không dùng dầu mỡ khi nấu đồ ăn dặm cho trẻ: Trẻ cần được bổ sung chất béo từ dầu mỡ với một lượng vừa đủ để cơ thể hấp thụ tối đa các chất dinh dưỡng. Có thể sử dụng các loại dầu thực vật dành riêng cho trẻ như dầu hạt cải, dầu óc chó...
• Cho trẻ ăn cơm quá sớm khi chưa có răng: Việc nuốt chửng cơm sẽ khiến dạ dày trẻ phải hoạt động quá sức.

Nguồn: Tổng hợp